Prekonoška pećina spada u najznačajnije prirodne retkosti, kao i u grupu kulturno-istorijskih spomenika i izletničkih mesta na karti Srbije.
Pećina je smeštena u zapadnom delu Svrljiških Planina, na samo pet kilometara od opštine Svrljig. Od samog sela Pećina je udaljena oko pola sata hoda.
Od ulaza, za 20 metara prema unutrašnjosti, pećina je niska. U početku nema stalaktita, a i dalje je u ovom delu njima siromašna Kad pećina dobije pravac Sever-Jug, postaje tako niska da se samo pognuto može kroz nju ići, a bogata je stalaktitima i stalagmitima.
Stalagmita ima vrlo debelih i visokih, mnogi su od njih sastavljeni sa vodom.
Stalaktiti su dosta kratki.
Ovakav je izlged pećine do najvećeg pećinskog proširenja koje se zove Dvorana.
Pred Dvodanom, gde se počinju javljati igličasti i cevasti stalaktiti, pećina postaje viša.
Sama Dvorana je proširenje koje u dužini i u širini ima po 20 metara. U njoj nema onog lepog pećinskog nakita, koji ovakvim prostorijama u drugim pećinama daje lep izgled. Tle joj je pokriveno pećinksom glinom, sve do Malih Vrata koja se nalaze u njenom severnom delu.
Pred Malim Vratima postoje veliki stalaktiti sastavljeni sa vodom. Ovaj deo pećine ima izgled pravih arkada. Prostor iza Malih Vrata je nizak i dosta širok. Svod je prevučen vodenim kapljicama. Tu je stvaranje stalaktita najbrže.
Prekonoška pećina je raskošno opremljena raznovrsnim pećinskim nakitom, bogata je prekrasnim detaljima i fantastičnim kamenim oblicima, interesantna po arheološkim iskopavanjima i zanimljiva po pronađenim primercima retkih životinjskih vrsta. Ova pećina je od davnina privlačila pažnju mnogih naučnika.
KO JE SVE POSETIO PREKONOŠKU PEĆINU
Vredno je istaći da je daleke 1867. godine sa svojim studentima ovu pećinu posetio Josif Pančić.
JOSIF PANČIĆ – Prvi predsednik Srpske Kraljevske Akademije, najveći prirodnjak srpski u devetnaestom veku, najumniji ispitivalac i najbolji poznavalac prirodnih osobina srpskih zemalja — dr. Josif Pančić rodio se, od roditelja Pavla i Margarite, 5. aprila 1814. godine u mestu Bribiru, na sredokraći između Rijeke i Senja u Primorju.
“Botaničar svetskog glasa, jedno od najvećih imena naše nauke i kulture, osnivač mnogih naučnih disciplina,
Josif Pančić — naučnik koji je najbolje poznavao i opisao floru Srbije. Lekar po pozivu a botaničar po naklonosti”.
Prekonošku pećinu posetili su i geolog prof. Jovan Žujović i rudarski inženjer F. Hofman.
JOVAN ŽUJOVIĆ – (Brusnica, 18. oktobar 1856 — Beograd, 19. jul 1936) je bio srpski geolog, osnivač geološke nauke u Srbiji, profesor Beogradskog univerziteta, predsednik Srpske kraljevske akademije i prvi predsednik Srpskog geološkog društva.
Rođen je u Brusnici kao sin načelnika okruga Rudničkog Mladena M. Žujovića (1811—1894) i Jelene, rođene Danić. Osnovnu školu završio je u Nemenikućama i Beogradu, a gimnaziju u Beogradu, a zatim Prirodno-matematički odsek Velike škole (1877). Posle toga je završio Fakultet nauka – prirodnjački odsek u Parizu, studirao je i na Antropološkoj školi u Parizu.
Među posetiocima našao se i naš čuveni geograf Jovan Cvijić i profesor Đ. Jovanović.
JOVAN CVIJIĆ (1865-1927) je bio uvaženi srpski geograf, predsednik Srpske kraljevske akademije, rektor Beogradskog univerziteta.
Jovan Cvijić je rođen 11. oktobra (29. septembra po starom kalendaru) 1865. godine u Loznici. Otac mu se zvao Todor Cvijić, po zanimanju trgovac. Majka mu se zvala Marija, rođena Avramović, iz Korenite, sela u oblasti Jadar, što se nalazi blizu manastira Tronoše i Tršića rodnog sela Vuka Karadžića. Osnovnu školu je završio u Loznici, a nižu gimnaziju u Loznici i Šapcu. Višu gimnaziju je završio u Beogradu, u Prvoj beogradskoj gimnaziji.
Takođe, juna 1923. godine u Prekonoškoj pećini boravila je ekspidicija koju je organizovao Speleološki institut iz Kluža u Rumuniji.
Pored rukovodioca ekspedicije, profesora Ženela, u ekspediciji su učestvovali i profesori: Siniša Stanković iz Beograda, P. A. Chappnis iz Bazela, A. Magdelaine iz Pariza i A. Winler iz Beča.
Delovi teksta preuzeti su iz knjige ”Svrljig i okolina” i sa sajta ”Wikipedia”
